Vrijwel alle zeewateraquarianen hebben de keuze tussen TL licht en HQI licht boven hun aquarium overwogen. Veel aquarianen vinden de schittering en schaduwwerking van HQI licht mooier dan het vlakke TL licht. Waar veel mensen tegenop kijken zijn de kosten van HQI licht. We zullen in dit artikel de voordelen en nadelen van HQI naast elkaar zetten. Ook de kosten worden besproken en de in dit artikel genoemde prijzen zijn indicatief. Ten slotte wordt het zelf bouwen van een HQI armatuur besproken.
Wat zijn nu de voor- en nadelen van HQI licht?
Voordelen HQI licht
Hoge lichtopbrengst
HQI lampen hebben een veel hogere lichtintensiteit dan TL buizen. Daarmee is het makkelijker om de lagere dieren in het aquarium voldoende licht te geven. Daarbij moet men wel oppassen dat nieuwe dieren die nog niet aan het HQI licht zijn gewend niet verbranden.
Houden van steenkoralen is eenvoudiger
Rifbouwende steenkoralen hebben een hoge lichtbehoefte. Door de hoge intensiteit van het HQI licht is dit licht zeer geschikt voor deze dieren. Het is echter niet onmogelijk om steenkoralen onder TL licht te houden al zal dat veel moeizamer gaan dan met HQI licht. Natuurlijk is het niet zo dat wanneer je HQI licht boven het aquarium hangt je onmiddellijk met het grootste gemak steenkoralen kunt houden. Ook aan de waterkwaliteit worden eisen gesteld.
Natuurlijke nabootsing van zonlicht
HQI is puntlicht. Gecombineerd met de bewegingen van het wateroppervlak veroorzaakt dat bewegende schaduwpatronen in het aquarium. Dit ziet er natuurlijker uit dan het vlakke licht van TL buizen waarbij deze “schittering” nauwelijks tot niet op treedt.
Nadelen HQI licht
Duur in aanschaf en verbruik
HQI armaturen zijn veel duurder in aanschafprijs dan TL armaturen. Ook bij vervanging van de lampen zijn HQI lampen duurder dan TL’s. Een 250 watt 10.000 K lamp kost ongeveer € 85=. TL lampen zijn aanmerkelijk goedkoper. Ook het elektriciteitsverbruik van HQI lampen is veel hoger. Naast de HQI lamp zult u toch TL buizen moeten installeren om extra blauw licht toe te voegen (bijvoorbeeld een actinic 03 lampen).
Voorbeeld
In het volgende rekenvoorbeeld gaan we uit van een aquarium van 130*50*50.
Het stroomtarief stellen we op € 0,15 per kWh.
In het aquarium zonder HQI branden 5 lampen van 36 watt gemiddeld 10 uur. Naast de lampen verbruiken de VSA’s (voorschakelapparaten) ook nog eens 10 watt per stuk.
Het verbruik is dan 2,3 kWh per dag. Dat kost dan € 0,35 per dag.
In het aquarium met HQI verlichting branden 2 HQI lampen van 150 Watt 8 uur per dag.
Daarnaast branden er 2 blauwe lampen van 36 watt 10 uur per dag.
De VSA’s voor de HQI lampen verbruiken 15-20 watt (we hanteren 15 watt in deze berekening)
Het totale stroomverbruik komt dan op:
voor de HQI 165 x 8 x 2 = 2640 Watt en voor de TL 46 (36+10) x 10 x 2= 920 watt.
Het totaal is dus 3,6 kWh x € 0,15 = € 0,54 per dag.
Op jaarbasis is HQI in dit rekenvoorbeeld € 69,35 duurder dan TL licht.
Veel warmte afgifte
HQI lampen produceren veel meer warmte dan TL lampen. Dat kan met name in de zomer wel eens problemen geven. Het aquariumwater warmt dan te veel op. De kritische grens voor de temperatuur van het aquariumwater is 29 à 30 graden. Daarboven zullen lagere dieren gaan afsterven (coral bleaching). Mocht de temperatuur te hoog oplopen tijdens warme zomerdagen zul je voor koeling moeten zorgen.
Hoge kap opbouw of open aquarium
TL lampen kunnen veel dichter boven het water geplaatst worden dan HQI lampen. HQI lampen moet op minimaal 35 cm boven het wateroppervlak, en vaak hoger, gehangen worden. Dat heeft te maken met de spreiding van het licht (waarover later meer) en het voorkomen van het verbranden van de lagere dieren. Hierdoor zal bij een aquarium met HQI licht de kap veel hoger worden of wordt er met een open aquarium (dus zonder kap) gewerkt. Een hoge kap vind je mooi of niet afhankelijk van je persoonlijke smaak. Een open aquarium heeft voor en nadelen. Het voordeel is dat het probleem van oververhitting van het aquariumwater veelal is opgelost. Nadelen zijn de zeer hoge verdamping en de daarbij behorende vochtigheidsgraad in de kamer waar het aquarium staat en het vele strooilicht in de kamer.
UV straling
HQI lampen hebben een hoge UV straling. Dat is schadelijk voor de dieren. Deze UV straling is eenvoudig terug te brengen door het plaatsen van een stuk gehard glas voor de lamp. Het glas zal het leeuwendeel van de UV straling uit het licht filteren.
Veel strooilicht in de kamer
HQI licht zal de kamer waarin het aquarium staat veel meer verlichten dan TL licht. Vooral wanneer er gewerkt wordt met een open aquarium zal het lijken alsof er een hoogtezon staat te branden. Mensen die houden van sfeervolle schemerverlichting in de kamer zullen HQI licht als onplezierig ervaren.
Welke HQI lampen bestaan er eigenlijk?
Er bestaan 3 modellen namelijk HQI-TS dubbel gesokkeld, HQI-T enkel gesokkeld en HQI-E een ellipsvormige lamp. Voor de zeeaquariumhobby wordt over het algemeen de HQI-TS en af en toe (bij 400 en 1000 watt lampen) de HQI-T gebruikt. De HQI-TS lampen lijken veel op de lampen die in bouwlampen worden gebruikt.
Tevens zijn er verschillende wattages verkrijgbaar 70, 150, 250, 400 en 1000 watt.
Als vuistregel hanteren wij: aquariumhoogte (ah) 45 – 55 cm 70 watt, 50 – 60 cm 150 watt, 55 – 70 cm 250 watt, 65 > 400 watt lampen gebruiken.
Als laatste zijn de lampen in verschillende kleurtemperaturen te verkrijgen. Deze wordt uitgedrukt in Kelvin (K). Deze aanduiding is gevoelsmatig wat vreemd want hoe hoger de kleurtemperatuur hoe koeler de kleur van het licht. Licht met een lage Kelvin waarde noemen we warm licht, bijvoorbeeld warmwit heeft een waarde tot 2900 K dit is licht met veel rood in het spectrum. Licht met een hoge Kelvin waarde vanaf 5000 K noemen we koel licht. Voor de zeewateraquaristiek worden lampen gebruikt met een hoge kleurtemperatuur. Op dit moment zijn de lampen met 10.000 K het meest gangbaar. De ontwikkelingen staan niet stil en er zijn sinds kort ook lampen van 13.000 K te verkrijgen.
De spreiding van het HQI licht
Een HQI lamp heeft standaard een spreidingshoek van 45 graden. Deze hoek kan echter door het armatuur veranderd worden. Welke hoek je HQI armatuur heeft kunt je op of in het armatuur zien veelal zal dat 30 graden zijn. Deze spreidingshoek is belangrijk om te bepalen op welke hoogte het armatuur moet hangen. De lichtbundel moet bij het wateroppervlak namelijk zodanig breed zijn dat het hele wateroppervlak wordt verlicht. Heb je de lamp te laag hangen dan zullen er lelijke schaduwhoeken boven in het aquarium te zien zijn (zie tekening).
Om nu te berekenen wat de ideale hoogte is kunnen we de volgende formule gebruiken.
Halve diepte / tan van de spreidingshoek = ideale hoogte
Stel nu we hebben een aquarium van 60 centimeter diep en een uitvalhoek van 30 graden.
De formule luidt dan 30 / tan 30 = ideale hoogte
We moeten dus eerst met het rekenmachine de tan van 30 berekenen. Die is afgerond 0,577. De formule luidt nu 30 / 0,577 = ideale hoogte. De ideale hoogte zal in dit geval dus afgerond 52 centimeter zijn.
Nog een voorbeeld weer een aquarium van 60 diep maar nu een spreidingshoek van 45 graden
30 / tan 45 = ideale hoogte. 30 / 1 = 30 centimeter.
De hoogte waarop de lampen hangen heeft weinig te maken met het feit of dieren zullen verbranden of niet. Het wattage van de lampen heeft hierop een veel grotere invloed. Een dier wat het HQI licht slechter kan verdragen kun je gewoon dieper en eventueel aan de zijkant van het aquarium plaatsen (daar zal de lichtintensiteit altijd minder zijn dan midden onder de HQI lamp). Water filtert het licht en de intensiteit daarvan snel weg. Lucht veel minder (nauwelijks zelfs) dus de lamp vijf of tien centimeter hoger of lager hangen zal voor de dieren weinig uitmaken. Hanteer altijd een veiligheidshoogte van minimaal 30 cm om te voorkomen dat er kortsluiting kan ontstaan door spatwater.
Zelf bouwen van een HQI armatuur
Het HQI armatuur zelf bouwen is relatief eenvoudig. Het boodschappenlijstje ziet er als volgt uit. Totaal kosten € 168,-:
- VSA Voorschakel apparaat. € 36,-
- Ontsteek apparaat € 19,-
- Lampvoet € 7,-
- Condensator € 7,-
- Lamp kap (Halogeen 1000 Watt) € 14,-
- HQI lamp 250 Watt € 85,-
Voor de lampenkap kunnen bouwlampen gebruikt worden. Het voorschakel apparaat en het ontsteek apparaat kunnen buiten de aquariumkap aangebracht worden wat aanmerkelijk scheelt in de warmteontwikkeling in deze kap. Het aansluitschema ziet er zo uit.
Rest ons nog te zeggen dat wij je absoluut niet wilden ontmoedigen om HQI boven je aquarium te hangen. Ook wij vinden het er veel mooier uitzien en bovendien zijn verschillende lagere dieren je dankbaar. We hopen dat je met deze informatie een wel overwogen beslissing kunt nemen, wel of geen HQI.
Bron:
Dit artikel is geschreven door de vorige eigenaar van aquariumhobby.nl. Omdat dit artikel veel mensen heeft geholpen met hun aquarium hebben wij dit weer live gezet. Mochten hier vragen over zijn kan er via het contactformulier contact opgenomen worden.